Obsesif kompulsif bozukluk (OKB), insanların kaygı, endişe, korku gibi olgularla zihninde bir bitmek bilmeyen bir döngü yaşayarak, bu zihin karmaşasını yaşamına davranış olarak yansıttığı bir rahatsızlıktır. Kişinin zihninde yaşadığı iç çatışmaların gerilim, stres, aşırı mükemmeliyetçilik, aşırı düzgünlük hali olarak tanımlanan Anksiyete türü bir aşırı takıntı rahatsızlığıdır. Peki detayları ile obsesif kompulsif bozukluk (OKB) nedir?
Obsesif kompulsif bozuklukta başa çıkma çabası yerine, kontrol edilemeyen bir davranış bozukluğu hakim olur. Çevre tarafından hemen fark edilecek bu davranışlarda, kişi günlü yaşamında bu davranışların esiri olarak saatlerce zaman harcar bir vaziyettedir. İç içe yaşanılan bir hayatta, sadece hastaları değil, çevresindekileri de rahatsız eden bir durumdur. Hasta, yaptıklarının mantıksız olduğunun farkındadır. Fakat önlenemez davranış zincirini koparmayı başaramaz.
- Hepimiz evden çıktıktan sonra kapıyı kilitleyip kilitlemediğimizden, ocakta bir şey varsa, altının yanıp yanmadığından şüphe duymuştur. Hatta birkaç kez, kontrol etmek için eve gittiğimiz bile olmuştur. Böyle bir davranış, bir bozukluk olmamakla birlikte, kaygı ve endişe kıvılcımın olduğu bir beyinde normal bir davranıştır. Böyle bir düşünce ve davranışı, ömür boyu, her evden çıkışınızda yaptığınızı düşünün! Hatta bu düşüncenin, sizi evden ne kadar uzakta yakalayacağından da emin değilsiniz. Böyle bir yaşamda, kaybedilen zamanın, kişiye verdiği yorgunluğun seviyesi gerçekten endişe verici bir boyuttadır.
Obsesif Kompulsif Bozukluk Belirtileri Nelerdir?
Rahatsızlık iki aşamadır;
Obsesyon: Zihinde kesintisiz yer eden, kaygı, korku ve endişe verici düşünceler olarak tanımlanır. Engellenemez bir düşünce trafiği mevcuttur.
Kompulsiyon: Obsesyona tepki olarak, bu düşüncülerin yineleyici davranış ve eylemlere yansıması. Hastanın çevresi tarafından da fark edilen şekilde, içindeki huzursuzluğu azaltmak için yapmış olduğu eylemlerdir.
Obsesyon ve Kompulsiyon Çeşitleri:
Obsesyon-1 : Mikroptan Korkma
Kompulsiyon: Gün içinde defalarca duş almak, ellerini yıkamak, el sıkışmamak, toplu taşıma araçlarında bir yere dokunmamak ve kapı koluna dokunamamak. Bulunduğu çevreyi anti-bakteriyel araçlarla defalarca ve saatlerce temizlemek.
Obsesyon-2: Hata Yapma Korkusu
Kompulsiyon: Gündelik yaşamda ve iş hayatında, yaptığı işleri tekrar tekrar kontrol etmek, en basit hesaplarda bile defalarca kontrol etmek. Emin olmak için sürekli yüksek sesle sayı saymak. Kişi kontrol ettiğini, doğru olduğunu bildiği halde, aynı işlemleri kontrol etmeye devam eder.
Obsesyon-3: Kullanılmayacak Şeyleri Atma Konusunda Endişe
Kompulsiyon: Kişi bu endişe ile, gereksiz olan, kullanılmayacak hale gelmiş her şeyi biriktirmeye başlar. Kendisine yıllar geçse de lazım olmayacak her şeyi biriktirir. Bir su şişesinden tutun da eski gazetelere kadar, evini istila edecek şekilde her şeyi biriktirir.
Obsesyon-4: Düzen ve Simetri Takıntısı
Kompulsiyon: Bütün yaşamı boyunca, simetri olmayan her şey hedefi olur. Karşısındakinin kıyafeti, bir dükkanının önünden geçerken sandalyelerin ve masanın uyumu, ev ve işyerinde her eşyanın aynı yerde ve düzenli olması gibi davranışlara yansır. Belirli sayıda adım atmak, belirli bir sayıları hep aynı davranışlarda kullanmak gibi obsesif kompulsif bozukluk çeşitlenir.
Obsesyon-5: Dini Açıdan Günahkar Düşünmekten Korkma
Kompulsiyon: Kişinin dini inanışı gereği, kendisini günahkar yapacağını düşündüğü ne varsa, onları düşünmeye başlamak. Uyku sorunu yaşayacak şekilde aklından bu düşünceleri çıkaramamak. Çevresindeki kişiler için, istememesine rağmen cinsel içerikli hayaller kurmaktan, namaz kılarken Allah’ ın varlığında şüphe duymaya kadar çeşitlenebilir.
Obsesyon-6: Kendisine ve Ailesine Zarar Gelmesinden Korkma
Kompulsiyon: Bu obsesyona tepki olarak ortaya çıkan davranış ise, rutin olarak gün içinde yaptığı şeyleri, belirli bir sayıya göre veya dokunma takıntısı şeklindedir. Örneğin; Hasta evden çıkarken, kapını yanında asılı olan aile fotoğrafına dokunmazsa, ailesinin ve kendisinin başına bir şey geleceği korkusu yaşar. Her çıkışında fotoğrafa dokunarak, üstüne düşen görevi yapmış olarak huzursuzluğunu gidermeye çalışır. Bir başka örnek ise; Hasta evinin önündeki, kare şeklindeki kaldırım taşları çizgilerine basmadan yürümeye çalışması. Bu davranış, basarsa o gün olumsuz bir şey yaşayacağı korkusu içinde olmasıdır.
- Kişinin karakterine, sosyal yaşamına ve ekonomik şartlara bağlı olarak bu maddeler çeşitlendirilebilir. Genel hatları ile bozukluğun belirtileri ve davranışlara yansıması bu şekildedir.
Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) Tedavisi
Obsesif kompulsif bozukluk için birbirini destekleyici iki tedavi şekli uygulanır. Terapi ve ilaç tedavisi.
Bilişsel Davranışçı Terapi
Obsesif kompulsif bozukluk yaşayan hastaya, korkuların ve kaygıların abartılı olduğu farkındalığı sağlamak amacıyla uygulanan bir terapidir. Aşamalarla kişide kaygı verici düşüncelerin, davranışlara yansımasını mümkün olduğunca azaltmaktır. Bu terapi uygulanırken, kişinin obsesyon çeşidi ne ise ona yoğunlaşılırken, bir yandan da kişi incelenir. Yaşam kalitesini düşüren bu düşüncelerin, zaman olarak hayatında ne kadar yer kapladığını fark ettirmek için, uygulamalı olarak çevre, akraba, arkadaş çevresine yönlendirmeler yapılarak, bu düşüncelerden uzaklaştırılmaya çalışılır.
İlaç Tedavisi
Psikiyatr tedavisi olarak antidepresan ve seratonin geri alım inhibitörü reçete edilebilir. Doktor kontrolünde devam edilmesi gereken ilaçlar eşliğinde bu süreçten olumlu sonuçlar alınmaya çalışılır. İleri evredeki rahatsızlıklar için ise, cerrahi müdahale gerekebilir. Beyne elektrot takılması ile beyinde elektroşok uygulanarak nöronlar ile hücreler arasında uyarılma sağlanır.
- Tedaviler devam ederken, stres ve gerginliği azaltıcı vücut ve nefes egzersizleri de uygulanır. Böylece, çok yönlü olarak hastalığın etkilerini azaltma hedeflenir.