Latince adı Morchella esculanta olan kuzu göbeği mantarı, yenilebilir mantar türlerinden biridir. Halk arasında küme mantarı, kümah ya da höbelen mantarı gibi isimlerle de anılır. Kuzu göbeği mantarı çam ormanlarında, yol ve akarsu kenarlarında, yanmış orman alanlarında, meşe, ay fındığı, akçaağaç, kayın, dişbudak gibi yaprak döken ağaçların altında, kireçli-kumlu topraklarda tek tek ya da kümeler halinde yetişir. Çoğu zaman şimşek çaldıktan sonra ortaya çıkan bu mantar ülkemizde genellikle Ege, Akdeniz ve Karadeniz bölgelerinde yani kıyı kesimlerde yetişmektedir. Kuzu göbeği mantarı, Mart ayından Haziran ayına kadar yılın kısıtlı bir döneminde yetişmektedir. Bu dönemlerde taze olarak tüketilebildiği gibi, kışın tüketmek için kurutularak da saklanabilir.
Kuzu göbeği mantarı, lezzetli olması ve şifa kaynağı olarak bilinmesi sebebiyle bir çok ülke mutfağında kullanılmaktadır. Orman bölgelerinden toplanıp iplere dizilerek kurutulan bu mantar türü farklı ülkelere de satılmaktadır. Fransa, Almanya, Belçika, İspanya, İsveç ve Norveç gibi ülkeler başta olmak üzere pek çok ülkeye ihraç edilmektedir. Bu ülkelerde, lüks lokantalarda servis edilen pahalı yemeklerin yapımında kullanılmaktadır.
Kuzu göbeği mantarı, şekil olarak yumurtaya benzer, üzerinde oyuklar bulunur. Kırmızımsı ve sarı renklerdedir. Dünya mutfağında ve Anadolu mutfağında şifa kaynağı olarak nitelendirilen kuzu göbeği mantarının saymakla bitmeyen faydaları bulunmaktadır. Bunlardan bazıları şöyle sıralanabilir:
- B1, B2 ve C vitaminleri ile yüksek oranda kalsiyum, sodyum ve potasyum içeren bu mantar, tam bir vitamin deposudur.
- Kuzu göbeği mantarı kan yapıcı özelliği ile kansızlık yani anemi hastalığının tedavisinde çok etkilidir.
- Bir tane kuzu göbeği mantarındaki protein miktarı, bir kilo etteki protein miktarına eşittir. Yanı protein açısından da çok zengindir.
- Vücudun direncini arttırarak dinç kalmasını sağlar. Bitkinliğe, güçsüzlüğe, yorgunluğa karşı faydalıdır.
- Uzun yıllardan beri, bağırsak ve mide rahatsızlıkları için kullanılmaktadır ve bu hastalıklar üzerinde iyileştirici etkisi olduğu görülmüştür.
- Beyne oldukça faydalıdır ve zihnin çalışmasını sağlar.
- Güçlü bir antioksidan özelliğine sahip olan kuzu göbeği mantarı, vücuttaki zararlı molekülleri temizlemektedir.
- Bağışıklık sistemini uyarıcı özelliği vardır. Bu özelliği ile bağışıklık sistemini güçlendirir.
- Bakır, E vitamini ve potasyum açısından zengin olduğu için kalp rahatsızlıklarını önleyerek kalbi korumaya yardımcı olur.
- Yüksek miktarda selenyum ve niasin içerdiği için kanser riskini azaltmaktadır. Özellikle prostat kanserinden koruyucu özelliği vardır.
- Kuzu göbeği mantarı kan şekeri düzeylerini dengeler ve böylece diyabete de iyi gelir.
- Karaciğer enzimlerinin yenilenmesini sağlayarak karaciğer sağlığını destekler.
- Genellikle bitkilerde ve gıdalarda bulunmayan D vitamini, kuzu göbeği mantarında yüksek oranda bulunmaktadır.
- Kuzu göbeği mantarı vücudumuzun iç savunma sistemini güçlendirerek çeşitli ilaçların neden olduğu yan etkilerden vücudumuzu korur.
- Vücudumuzdaki bağ dokusunu onarır, eklem ağrılarını azaltır ve kas gücünü arttırır.
- Potasyum, çinko, kalsiyum ve bakır açısından zengin olduğu için tiroid sağlığını da destekler ve hipertiroidi önler.
- İçeriğindeki B2 vitamini ile göz sağlığına çok faydalıdır. Göz sağlığını korur ve gözlere parlaklık verir.
- Kuzu göbeği mantarı tüketimi kolesterole iyi gelir.
Kuzu göbeği mantarı pişirilmeden önce çok iyi temizlenmelidir. Üzerinde bulunan oyunların iyi temizlenebilmesi için pişirilmeden önce bir süre suda bekletilmelidir. Yavaş yavaş pişirildiğinde daha lezzetli olur, bu sebeple kısık ateşte uzun süre pişirilmelidir. Bir seferde çok fazla tüketilmemesi önerilir.