Antioksidanlar; belirli kimyasallar, sigara, kirlilik, radyasyona maruz kalma gibi çevresel etkenlerle ve normal metabolizmanın bir yan ürünü olarak ortaya çıkabilecek serbest radikal hasarından vücuttaki hücreleri koruyabilen maddelerdir. Diyet antioksidanları arasında selenyum, A vitamini ve ilgili karotenoidler, C vitamini ve E vitamini; ayrıca likopen, lutein ve kersetin gibi çeşitli fitokimyasal maddeler bulunur. *
Serbest radikaller; kanser, kardiyovasküler rahatsızlıklar (kalp damar rahatsızlıkları), beyin fonksiyon bozuklukları, katarakt, solunum yolu rahatsızlıkları, bağışıklık sistemi problemleri, amfizem, Parkinson hastalığı ve diğer enflamatuar veya iskemik sorunların oluşmasına katkıda bulunmaktadır. *
Ayrıca serbest radikallerin etkisiyle oluşan oksidatif hasar; kas ve doku bozulması ile diyabet gibi birçok diğer sağlık probleminin oluşmasında önemli bir rol oynamaktadır.
Antioksidanlar, serbest radikalleri nötralize ederek bu problemlerin önlenmesine yardımcı olurlar. * *
Antioksidanların bir kısmını insan vücudu üretebilirken bir kısmını üretemez. Bu nedenle dışarıdan alınması gerekir. Bunlardan bazıları şu şekilde listelenebilir;
İnsan vücudu tarafından üretilebilen antioksidanlar:
- Glutatyon; Hücreleri oksidatif hasarlardan korur.
- Alfa-Lipoik asit; Enflamasyonu (iltihaplanmayı) azaltmak için gen ekspresyonunu değiştirir.
- CoQ10 (ubiquinone); Yaşlanmanın belirtilerini azaltmaya yardımcı olur.
İnsan vücudu tarafından üretilemeyen antioksidanlar:
- Resveratrol ve Curcumin; Belirli yaşlanma belirtilerini ortadan kaldırmaya yardımcı olur. (üzüm ve kırmızı şarapta bulunur)
- Karotenoidler (Örneğin; likopen ve karotenler); Güçlü antioksidan özelliklere sahiptirler. Meyve ve sebzelerin pigmentleridir.
- Astaksantin; Serbest radikalleri temizleyen en güçlü antioksidanlardan biridir.
- C vitamini; antioksidanların dedesi olarak da adlandırılır ve sağlığa birçok faydası bulunmaktadır.
- E vitamini
- Selenyum; önemli bir iz mineraldir. *
Not: Her bir antioksidan farklı bir işlev görmektedir ve bir antioksidan diğeriyle değiştirilemez. Bu nedenle çeşitli bir diyet çok önemlidir. *
Lif ve diğer bileşikler, antioksidanlarla kombine edildiğinde daha faydalı olmaktadırlar.
Antioksidanların Faydaları
- Kanser oluşma riskini azaltırlar.
- Detoks etkisi vardır. Vücudun arınmasına yardımcı olurlar.
- Cildi korur, daha parlak ve sağlıklı olmasına yardım ederler.
- Yaşlanma belirtilerini azaltmaya yardımcı olurlar.
- Demans gibi bilişsel problemlerin oluşma riskini azaltırlar.
- Görme kaybı, makular dejenerasyon ve katarakt gibi göz rahatsızlıklarının oluşma riskini azaltırlar. *
- Antienflamatuar etkileriyle eklem ve kas rahatsızlıkları ile iltihaplanmalara karşı vücuda yardımcı olurlar. *
- Antioksidanlar nörodejeneratif hastalık riskini azaltmada yardımcı olurlar. *
- Yapılan bir araştırma; antioksidan bakımından zengin gıdaların belirli kombinasyonlarının, gıdalarda kendileri tarafından bulunmayan belirli faydalar sunduğunu ortaya koydu. Yaban mersini, çilek ve ıspanakta antioksidanlar bir araya getirildiklerinde otizm, depresyon ve şizofreni gibi belirli nörolojik bozukluklara neden olan bir enzimin çalışmasını engelleyerek sinir sistemini korurlar.
- A vitamini, C vitamini, E vitamini, polifenoller ve selenyum gibi bazı mineraller de dahil olmak üzere gıdalardaki antioksidanlar, serbest radikallerin etkisini azaltarak bağışıklık fonksiyonunu arttırmaya yardımcı olurlar. Ayrıca HIV gibi bağışıklık sistemi rahatsızlıklarının oluşma riskini azaltırlar. *
- E vitamini ve C vitamini hücre hasarını önler. Yaşlanma sürecini geciktirmeye, hafıza kaybını önlemeye ya da tersine çevirmeye yardımcı olmaktadırlar.
- Quercetin adı verilen bir başka antioksidan, yaşa bağlı olarak oluşan öğrenme ve hafıza zayıflamasını azaltmaktadır.
- Yapılan çalışmalara göre C vitamini; inme, Alzheimer hastalığı, Parkinson sendromu ve Huntingdon hastalığı (beyin hücrelerinin ölümüne neden olan kalıtsal bir beyin hastalığı) önleyici bir role sahipti.
- Antioksidanlar duygudurum bozukluklarını tedavi etmeye yardım ederler. *
- Antioksidanca zengin bir diyet, metabolik aktiviteleri destekler ve vücudun hastalıklara karşı korunmasında yardımcı olur.
Takviye Olarak Alınabilecek Antioksidanlar
- Glutatyon; Protein kullanımı, enzimlerin oluşturulması, detoksifikasyon, yağların sindirimi ve kanser hücrelerinin imhası gibi vücutta hayati rol oynayan üç önemli amino asitten oluşan bir peptiddir.
- Quercetin; Çilek ve yeşil yapraklı sebzelerde doğal olarak bulunmaktadır. Kalp hastalığı ve kan damar sorunları, alerjiler, enfeksiyonlar, kronik yorgunluk ve artirit gibi otoimmün bozukluklarla ilgili semptomlar da dahil olmak üzere bir dizi iltihaplı sağlık sorununun tedavisinde yardımcı olmaktadır.
- Lutein; Gözler, cilt, arterler, kalp ve bağışıklık sistemi için faydalıdır. Ayrıca meme, kolon, servikal ve akciğer kanseri oluşma riskini azaltır.
- C vitamini; Bağışıklığı arttırır, soğuk algınlığı, grip, cilt ve göz problemlerine karşı koruma sağlar.
- Resveratrol; Kalbi ve arterleri korur. kakao, kırmızı üzüm, yaban mersini ve dutta doğal olarak bulunmaktadır.
- Astaksantin; Eklem sağlığını destekler ve DEHB semptomlarını önler. Somonda doğal olarak bulunur.
- Selenyum; Adrenal ve tiroid bezlerini destekler ve bilinci korumaya yardımcı olur. Ayrıca virüslerle mücadele eder, kalp rahatsızlıklarına karşı mücadele eder ve astım gibi diğer ciddi durumlarla ilişkili semptomları yavaşlatır. Birçok gıdada az miktarda selenyum bulunmaktadır.
- Lavanta Esansiyel Yağı; İltihaplanmayı azaltır.
- Klorofil; Detoksifikasyona yardım eder, vücuttaki kanserojen etkileri bloke eder. Toksinler ve stresin yol açtığı hasarlardan DNA’yı korur. Spirulina ve yeşil yapraklı sebzelerde bulunur.
UYARI: Diğer ilaçlarla etkileşime girebileceğinden, ilave olarak antioksidan ilaçlar almadan önce doktorunuzla görüşmeniz gerekmektedir. *
Antioksidan İçeren Gıdalardan Bazıları * * * * * *
Doğal olarak antioksidanları alabilmek için bol miktarda meyve, sebze, kuru yemiş, fasulye ve baklagiller tüketilmeli. Özellikle antioksidan bakımından zengin olan gıdaların renkleri canlıdır (yaban mersini, böğürtlen, çilek, kızılcık gibi). Ayrıca meyvelerden armut, erik, elma, kayısı, avokado da antioksidan bakımından zengindir. Enginar, kırmızı lahana, marul, mantar, kuru yemişler (ceviz, fındık, fıstık ve badem), bitter çikolata ve nar suyu gibi besleyici meyve suları da azımsanmayacak miktarda antioksidan içerir. *
Allium kükürt bileşikleri: Pırasa, soğan, sarımsak…
Antosiyaninler: Patlıcan, mısır, kırmızı lahana, kırmızı soğan, kırmızı turp, üzüm, çilek, böğürtlen, yaban mersini, ahududu , portakal, nar, kiraz, kırmızı şarap…
Beta karoten: Kabak, ıspanak, maydanoz, brokoli, bezelye, marul, lahana, çay, avokado, mango , kayısı, havuç, kavun, kivi…
Kateşinler: Kırmızı şarap, çay, yeşil çay, böğürtlen, çikolata, siyah üzüm, elma, armut…
Bakır: Deniz ürünleri, yağsız et, süt, fasulye, baklagiller…
Kriptoksantinler: Kırmızı biber, balkabağı, mango…
Flavonoidler: Çay, yeşil çay, kırmızı şarap, narenciye, soğan, fasulye, fındık, elma , yaban mersini, kızılcık…
İndoller: Brokoli, lahana, karnabahar gibi turpgiller…
Lignanlar: Susam, kepek, tam tahıllar, sebzeler…
Lutein: Mısır, yeşil yapraklı sebzeler (ıspanak gibi)…
Likopen: Domates , pembe greyfrut, karpuz…
Manganez: Deniz ürünleri, yağsız et, süt, fındık…
Polifenoller: Kekik, kakao, çikolata, hurma, elma, yaban mersini, narenciye, brokoli, mısır, sarımsak, kabak çekirdeği…
Selenyum: Deniz ürünleri, sakatat, yağsız et, tam tahıllı ürünler…
C vitamini : Narenciye, kivi, mango, brokoli, ıspanak, biber…
E Vitamini: Bitkisel yağlar, fındık, avokado , tohum ve kepekli tahıllar…
Çinko: Deniz ürünleri, yağsız et, süt, fındık…
Zookimyasallar: Kırmızı et, sakatat, balık…